In het Land van Laaf schonk ze lurk en limoen. L is een mooie letter, wist Jolanda van Gool [41] al. Gesprek over leven, loyaliteit en lesbische liefde.
Maar eerst de K. Van Kaatsheuvel. Ze groeide er op. Op haar veertiende ging ze bij De Efteling aan de slag. Negen jaar had ze een bijbaantje in het Land van Laaf. Tussen het serveren door studeerde ze Maatschappelijk Werk en Dienstverlening.
Het familiepark is een leuke plek voor bijverdiensten, maar de sprookjeswereld is tamelijk heteroseksueel – van Hans en Grietje tot Doornroosje en haar wakkere prins. Alleen de zeven dwergen van Sneeuwwitje lachen opvallend schalks naar elkaar.
Wist de vrouwenliefde van Jolanda toch in die Efteling-jaren te kiemen? Lachend: “Nee, dat gebeurde al op de kleuterschool. Ik was verliefd op juf Margreet. Kortom: ik ben geen laatbloeier. Toen ik zeventien was, heb ik het thuis verteld. De reactie was redelijk positief. Wel zeiden ze een beetje beteuterd: ‘Gôh, dan krijgen we geen kleinkinderen.’ ‘Dat zullen we nog eens zien’, dacht ik bij mezelf.”
Een profetische gedachte. Op haar vijfentwintigste ontmoette ze de liefde van haar leven, Sharon, met wie ze in 2002 trouwde. Samen hebben ze twee kinderen: Sem [10] en Noah [9]. Hoe dat gelukt is? Ze zwijgt vriendelijk. Niet alles hoeft openbaar.
Fel
Zelf komt ze uit een rood nest. Vader was schoenmaker, moeder toiletjuffrouw bij De Efteling. “Van mijn ouders heb ik geleerd dat je voor je recht moet opkomen.” Aan die lessen van thuis is ze onverminderd loyaal. Activisme is voor Jolanda dan ook geen spinragwoord uit de jaren 70 of 80. Nog elke dag komt ze situaties tegen waarin sprake is van ongelijkheid of onrechtvaardigheid. Fel: “Daar kan ik slecht tegen. Of beter gezegd: niet.” Heeft ze politieke aspiraties? Ze aarzelt. “Ze trekken wel eens aan me. Of de gemeenteraad niet iets voor mij is. Ik weet het nog niet.”
Buitenland
Gelukkig kun je ook buiten het staatsbestel strijd voeren. Een van de arena’s is de arbeidsmarkt. Sinds 2007 is Jolanda bestuurslid van Netwerk FNV Roze. Dit sector-overstijgende samenwerkingsverband van de FNV zet zich in voor een veilig en plezierig werkklimaat voor LHBT+’ers. Er valt nog genoeg te verbeteren, ziet Jolanda. Maar in vergelijking met veel niet-Europese landen zitten we in Nederland op rozen. “In het kader van samenwerkingsprojecten heb ik onder meer Suriname bezocht. Homoseksualiteit is er taboe. Dat bestaat louter binnenskamers. Het zijn enkel de hogeropgeleide LHBT+’ers in Suriname die zich nog enigszins durven te uiten.” Evenmin rooskleurig is de situatie in Turkije, waar ze in november 2016 op werkbezoek was. “Voor LHBT+’ers was het klimaat in Turkije lange tijd gunstig. Onder Erdogan is dat aan het verslechteren.”
Wakker
Wat kanttekeningen. Over Nederland. Want ook hier is waakzaamheid niet overbodig, weet Jolanda. Ze wijst op het incident in Arnhem, waar een homo met een betonschaar is mishandeld. Zelf loopt Jolanda nooit hand in hand over straat, om verwensingen of neerbuigende opmerkingen te voorkomen. “Het is grimmiger geworden. We zijn in slaap gesust, maar we moeten wakker blijven. Voorbeeld? Toen we in oktober 2015 de T-Day voor transseksuelen in Den Bosch organiseerden, was er beveiliging op straat nodig. Het samenspel met Stadstoezicht en politie was prima: goede afspraken. Maar dat het nodig is, zet je aan het denken.”
Tegelijkertijd ziet ze ook gunstige ontwikkelingen. Op het UWV, waar ze arbeidsdeskundige is, ontmoet ze transseksuelen die – in vergelijking met twintig jaar geleden – makkelijker op hulp bij reïntegratie kunnen rekenen. “De samenleving is ook meer gender fluid geworden. Ik zie jongeren die eerder in transitie gaan van man naar vrouw of omgekeerd. Dat bespaart ze veel zelfontkenning en verdriet.”
Carnaval
Als bestuurslid van Stichting Roze Zaterdag 2017 reikhalst ze naar 24 juni. Maar het jaar kan voor Jolanda eigenlijk al niet meer aan diggelen: “Afgelopen februari is Roze Zaterdag al flink onder de aandacht gekomen, dankzij De Krabkes. Die carnavalsvereniging heeft haar praalwagen volledig in het teken van het Roze Jaar gesteld. De klapper: ze wonnen de eerste prijs! Bij de bekendmaking waren wij net zo zenuwachtig als al die bouwers. Dat is het mooie: ook hetero’s zetten zich in. Mijn buurman wil verkeersregelaar zijn; mijn broer werft fondsen. Roze Zaterdag stijgt boven alles uit.”
